Hechting en rouw

Hechting

Pas net geboren. Nu is het kindje niet langer een eenheid met zijn moeder. Maar hij heeft haar heel hard nodig. Haar of iemand die haar kan vervangen als ze niet beschikbaar is. Zo alleen kan hij overleven. Geur, stem, bewegingen, hartslag, alles neemt hij in zich op. In de buurt van zijn verzorgende ouder voelt hij zich veilig. Dan kan hij ontspannen. Zo ontwikkelt zich hechting.

John Bowlby (1907 – 1990) ontdekte halverwege de vorige eeuw dat kinderen  “secure bases” nodig hebben. Ouders, opvoeders, die aanwezig zijn, aandacht geven als het nodig is, maar het kind ook stimuleren tot zelfstandigheid. Secure bases waaraan het kind zich veilig kan hechten.

Op een dag ben je geboren
Uit samengaan ontstaan
Uit een lange rij van mensen
Die nog diep in jou bestaan
Met hun angsten en verlangens
Met al hun liefde en hun pijn
Daar ver in het verleden
Ligt de bron van wie wij zijn

Stef Bos

Levenslang blijft de behoefte, de noodzaak, bestaan aan verbinding met anderen. Ervaringen van vroeger spelen een belangrijke rol. Ouders zijn niet altijd een secure base. Als kind pas je je aan. Misschien heb je geleerd dat het beter was om je gevoelens niet te laten zien. Of dat je meer voor elkaar kreeg als je je aanpaste aan de verwachtingen. Of dat je het beter alleen kon doen en niet te veel op anderen vertrouwen.

Relaties

Je oude manieren neem je mee in nieuwe (liefdes)relaties. Je zoekt een secure base in de ander, precies zoals je dat als kind bij je ouders deed. Maar anders dan tussen ouders en kinderen, zoekt je partner ook een secure base in jou. Er is wederkerigheid. Dat maakt een liefdesrelatie soms zo ingewikkeld en kwetsbaar.

Afscheid

Onvermijdelijk hoort bij elke verbinding ook afscheid. De veiligheid, de vertrouwdheid van de relatie wordt afgebroken. Daarmee verlies je niet alleen een fijne vriend, je lieve echtgenoot, een ouder, maar dat wat hij of zij jou gaf en de betekenis die jij kreeg door jullie relatie.

Dat is soms zo pijnlijk dat we het liever vermijden en overslaan. Je weet natuurlijk wel dat hij of zij er niet meer is, maar van binnen wil het maar niet echt doordringen. Of er komen emoties naar boven die je niet had verwacht: boosheid, onverwacht verdriet of zelfs soms opluchting of vreugde.

Rouw

Als je in staat bent om werkelijk afscheid te nemen, dan komt er ruimte om te rouwen. In de rouw wordt de liefde voelbaar. En het diepe gemis. Gemis dat misschien heel anders is dan je had gedacht. Gemis aan armen om je heen, aan speciaal gevonden worden, aan ruzie, aan intimiteit, aan een stel zijn in plaats van alleenstaand. Tegelijk met het gemis kan je voelen dat de ander nog steeds betekenis voor je heeft. Dat jullie band nog bestaat. Voorbij de dood. Dat de herinnering je steunt. Dat woorden soms nog naklinken en je doen glimlachen. Dat je nog gesprekken voert, in gedachten. 

In het proces van hechten, elkaar toelaten, je kwetsbaarheid tonen, het afscheid nemen, te voelen wat relaties voor je betekenen, verdiepen we de relatie met onszelf. Ontvouwt zich de betekenis van het leven zich voor ons. Liefdevol, pijnlijk, donker, licht. 

Transitiecirkel

De Transitiecirkel geeft weer hoe wij mensen ons ontwikkelen. En steeds opnieuw de mogelijkheid hebben om te verbinden, om afscheid te nemen, om te rouwen en om betekenis te geven, om opnieuw contact te maken. Ondanks en dankzij onze eerdere ervaringen.

Meer lezen over de Transitiecirkel?